Rënia e aftësive njohëse për disa mund të nisë edhe që në moshën 30-vjeçare.
Rreth 4 milionë njerëz të moshës 30 deri në 64 vjeç jetojnë me këtë gjendje, sipas një studimi të vitit 2021 dhe numri i rasteve është rritur.
Faktorët kryesorë të rrezikut për demencën dhe sëmundjen e Alzheimerit janë të njohur: mosha dhe seksi. Mosha më e madhe dhe gratë kanë më shumë gjasa të preken nga Alzheimer. Gjenetika gjithashtu përcakton rrezikun – njerëzit që trashëgojnë një ose më shumë kopje të gjenit APOE4 janë në rrezik më të madh të Alzheimerit, megjithëse shumë nuk e zhvillojnë kurrë këtë sëmundje. Faktorë të tjerë rreziku janë duhani, prediabeti dhe diabetin, obeziteti, presioni i lartë i gjakut, depresioni, izolimi social dhe humbja e dëgjimit.
Një studim i ri ka zbuluar se shumë nga të njëjtët faktorë rreziku mund të kontribuojnë në shfaqjen e hershme të demencës, duke ofruar shpresa të reja për ngadalësimin ose parandalimin e sëmundjes.
Një studim i ri zbulon një lidhje të fortë midis depresionit dhe demencës
Përveç faktorëve fizikë, shëndeti mendor gjithashtu luan një rol të rëndësishëm, duke përfshirë shmangien e stresit kronik, vetmisë dhe depresionit.
Studiuesit thonë sot se ndryshe nga sa mendohej, rënia e aftësive njohëse nuk është tërësisht e pakontrollueshme.
Përkundrazi, ka mundësi ta kapësh demin nga brirët dhe të jesh proaktiv në lidhje me disa stile jetese dhe faktorë të tjerë shëndetësorë, për të zvogëluar rrezikun.
Qëndrimi aktiv, i lidhur me shoqërinë dhe ngrënia e një diete të shëndetshme janë të gjitha mënyra për të reduktuar rrezikun e rënies sw aftwsive njohëse.
Në studimin e botuar të martën në revistën JAMA Neurology, studiuesit ndoqën 356,000 burra dhe gra të moshës 40-vjeçare në një studim shëndetësor të quajtur Biobank UK.
U mblodhën nivelet e gjakut, urinës dhe pështymës, së bashku me peshën dhe matje të tjera shëndetësore, dhe studiuesit krahasuan nivelet midis grupeve që kishin dhe nuk zhvilluan demencë të hershme.
Dhjami i fshehur i barkut lidhet me inflamacionin e trurit dhe demencën, zbulon studimi.
Analiza gjeti shumë lidhje midis rrezikut të demencës, si abuzimi me alkoolin, diabeti, depresioni, sëmundjet e zemrës dhe goditjet në tru, të cilat të dyja janë të lidhura me presionin e lartë të gjakut.
Duke marrë parasysh moshën e re të pjesëmarrësve, faktorë të tjerë rreziku ishin më befasues. Të qenit i izoluar nga shoqëria, të jetuarit me humbje dëgjimi dhe nivele të ulëta të vitaminës D ishin faktorët kryesorë të rrezikut për zhvillimin e demencës së hershme, sipas studimit.
Të kesh nivele më të larta të proteinës C-reaktive, që tregon një infeksion ose inflamacion në trup, shoqërohej gjithashtu me rrezik më të lartë të demencës së hershme, por vetëm tek gratë, zbuloi studimi.
Hipotensioni ortostatik, një gjendje në të cilën shfaqet marrje mendsh kur presioni i gjakut bie teksa një person qëndron në këmbë, ishte gjithashtu një faktor.
Një dozë ditore e një vaji vegjetal mund të ulë rrezikun e vdekjes nga demenca, zbulon hulumtimi
Raportet e rrezikut për hipotensionin ortostatik dhe depresionin ishin më të lartat, që do të thotë se rreziku i shfaqjes së demencës në moshë të re është më i lartë te personat me hipotension ortostatik ose depresion krahasuar me personat që nuk i kanë këta faktorë. Megjithatë, rreziqet ishin ende shumë të vogla dhe shumica e personave me hipotension ortostatik ose depresion nuk do të zhvillojnë demencë në moshë re.
Diabeti luajti një rol që ndryshonte sipas gjinisë në lindje: Burrat me diabet kishin një rrezik më të lartë se burrat pa diabet, por nuk kishte asnjë lidhje me diabetin tek gratë, zbuloi studimi.
Reduktimi i rrezikut
Ka një sërë veprimesh që njerëzit mund të ndërmarrin për të zvogëluar rrezikun e shfaqjes së hershme të demencës, duke përfshirë mospirjen e duhanit dhe mbajtjen e një diete të shëndetshme.
Të flesh me valë të ngadalta me kalimin e moshës mund të rrisë rrezikun e demencës, zbulon studimi
Jini kurioz: mësoni gjëra të reja, kaloni kohë në një hobi, qëndroni të angazhuar dhe aktiv, duke vizituar miqtë dhe familjarët, ose duke shkuar në aktivitete shoqërore.
Ushtrohuni rregullisht.