Korrupsioni i rëndë qeveritar dhe dhuna ndaj gazetarëve – raport i DASH për Maqedoninë e Veriut
Korrupsioni serioz i qeverisë dhe kufizimet serioze të lirisë së shprehjes dhe lirisë së mediave, përfshirë dhunën dhe kërcënimet me dhunë ndaj gazetarëve, janë regjistruar në raportin e Departamentit të Shtetit për gjendjen e të drejtave të njeriut në Maqedoninë e Veriut në vitin 2023, raporton Zëri i Amerikës.
Në raport thuhet se ligji parashikon dënime penale për korrupsion nga zyrtarët, por që qeveria nuk e ka zbatuar me efektivitet.
“Ka pasur raportime të shumta për korrupsion në Qeveri. Në shtator, qeveria miratoi ndryshime në Kodin Penal, duke ulur ndjeshëm akuzat dhe dënimet për krimet e lidhura me korrupsionin. OJQ-të argumentuan se si punëdhënësi më i madh i vendit, roli dominues i qeverisë në ekonomi krijon mundësi të shumta për korrupsion”, thuhet në dokument.
Komisioni Shtetëror për Parandalimin e Korrupsionit vuri në dukje se korrupsioni në përgjithësi është përkeqësuar.
Raporti vuri në dukje “vonesa të konsiderueshme në gjyqe që përfshijnë korrupsion serioz, me vetëm disa të përfunduara deri në shtator, duke përfshirë ato kundër ish-zyrtarëve të qeverisë. Prokuroria publike në Shkup nisi hetim për akuzat se stafi i Klinikës Shtetërore të Onkologjisë vodhi barna kundër kancerit dhe i shiste në tregun e zi. Qytetarët kanë protestuar shumë herë për këto pretendime dhe më 1 shtator policia dhe prokuroria hynë në klinikë për të mbledhur prova.
Kushtetuta parashikon një gjyqësor të pavarur, por qeveria nuk ka respektuar gjithmonë pavarësinë dhe paanshmërinë e gjyqësorit, thuhet në raport.
“Raportet e besueshme për sjellje të pajustifikuara gjyqësore, presioni i panevojshëm politik dhe i biznesit ndaj gjyqtarëve, nepotizmi, klientelizmi, drejtësia e zgjatur, financimi i pamjaftueshëm, rezistenca ndaj përdorimit të teknologjisë së mandatuar ligjërisht dhe personeli i pamjaftueshëm kanë penguar efikasitetin gjyqësor dhe kanë ndikuar besimin e publikut në qeverisjen e ligjit”, nënvizon Departamenti i Shtetit.
Sondazhet kanë treguar një mosbesim të fortë të publikut ndaj gjyqësorit, thekson raporti.
Sipas mediave dhe organizatave të shoqërisë civile, liria e shprehjes u cenua nga joefikasiteti i sistemit të drejtësisë, mungesa e transparencës në lidhje me reklamat në media nga institucionet shtetërore, sjelljet e papërshtatshme në emër të zyrtarëve publikë në ndërveprimin e tyre me gazetarët, presioni ndaj gazetarëve që hetojnë korrupsionin, keqinformimi, gjuha e urrejtjes në mediat online dhe sociale dhe vetëcensurimi.
Shoqatat e pavarura të medias kanë shprehur frikën rreth ndryshimeve të propozuara në Aktin e Shërbimeve Audio dhe Audio-Vizuale, të cilat mund të lejojnë reklamimin e fushatave qeveritare me “interes të lartë publik” përmes transmetuesve komercialë. Kritikët argumentojnë se kjo mund të përkeqësojë korrupsionin në media dhe ndërhyrjen editoriale, thuhet në raport.
Sindikata e medias raportoi raste presionesh dhe kërcënimesh ndaj anëtarëve për shkak të kundërshtimit të këtyre ndryshimeve.
“Ligji ndalon fjalët që nxisin urrejtje kombëtare, fetare ose etnike dhe parashikon dënime për shkeljet. Përveç televizionit dhe mediave sociale, këto kufizime përfshinin median e shkruar dhe transmetuese, botimin e librave dhe gazetat dhe revistat online. Qeveria ka ndërmarrë hapa të kufizuar për të identifikuar dhe ndëshkuar zyrtarët që mund të kenë kryer shkelje të të drejtave të njeriut”, thekson raporti.
Lidhur me mbrojtjen e pjesëtarëve të grupeve racore apo etnike nga dhuna dhe diskriminimi, raporti regjistron se koalicioni “Margini” raportoi 24 raste të shkeljeve ndaj romëve në aspektin e aksesit në shëndetësi, mbrojtje sociale, akses në mallra dhe shërbime,etj.
Raporti thotë gjithashtu se ministri i drejtësisë kishte mbyllur klubet kulturore bullgare Car Boris III dhe Ivan (Vanço) Mihailov, duke cituar një ligj të vitit 2022 që kërkon që organizatat e emëruara sipas mbështetësve ose bashkëpunëtorëve të fashizmit të ndryshojnë emrat e tyre.
Departamenti i Shtetit regjistron situatën e të drejtave të njeriut në afro 200 vende dhe territore anembanë botës. (INA)